Szopka betlejemska z grotą i żłóbkiem, to miejsce narodzenia Chrystusa, była i jest znakiem wiary w spełnienie Bożych obietnic o narodzeniu Mesjasza. Ojcowie kościoła pierwszych wieków pisali o kulcie tego miejsca i modlitwy gromadzących się tam wiernych. W 330 roku cesarzowa Helena poleciła w Betlejemskiej grocie wybudować żłóbek, który miał upamiętniać narodziny Syna Bożego  Jezusa Chrystusa. W 397 roku, poleciła umieścić rzeźby Świętej Rodziny, pasterzy i żywe zwierzęta. Tak przedstawiona szopka bożonarodzeniowa spotkała się z wielkim zainteresowaniem pielgrzymów którzy przybywali do Jerozolimy.
W następnych wiekach ulegała stopniowej dewastacji. W 540 roku cesarz Justynian, gruntownie ją odnowił i w tej formie przetrwała do naszych czasów. W 614 roku została oszczędzona wraz z bazyliką w czasie inwazji perskiej, na frontonie były namalowane postacie trzech mędrców ubranych w szaty perskie. Pielgrzymi wracający z Ziemi Świętej przynosili do swoich krajów zwyczaj urządzania szopki, który bardzo szybko się przyjmował. Każdy chciał mieć swoją szopkę betlejemską. W Rzymie w VI wieku w Bazylice Większej NMP urządzano szopkę, a Pasterkę celebrował osobiście Papież. W 1223 roku święty Franciszek zbudował w pobliżu kościoła w Greccio (w Italii) szopkę dodając do niej żywe zwierzęta i postacie towarzyszące. W następnych wiekach stopniowo dodawano figury pasterzy, aniołów, królów danego państwa, różnych sławnych i wybitnych ludzi. Dzięki pracy zakonników franciszkanów i dominikanów szopka szybko się przyjmowała w krajach gdzie duszpasterzowali, urządzali je w kościołach parafialnych i zakonnych. Były różnego rodzaju szopki bożonarodzeniowe: duże i małe, złożone z żywych aktorów i zwierząt. Jak równie teatrzyki lalkowe i przedstawienia przy szopce: w kościele, po zamkach,  dworach, mieszkaniach, szpitalach i tam gdzie przebywali ludzie, nieśli im radosną prawdę o narodzeniu Syna Bożego Jezusa Chrystusa. W XVIII wieku nastąpił największy rozwój szopek wigilijnych we Włoszech. W dużych ilościach  figurki wyrabiano z wosku,  terrakoty, marmuru, drzewa i innych dostępnych w danym kraju materiałach. Organizowano również konkursy na najpiękniejsze szopki. A także dodawano różnego rodzaju aplikacje związane z życiem codziennym ludzi, wydarzeniami społecznymi i politycznymi które im towarzyszyły.

Polska tradycja szopki Bożego Narodzenia

W XIII wieku tradycja ta dotarła do Polski. W 1370 roku na życzenie siostry króla Kazimierza Wielkiego, księżnej Elżbiety Węgierskiej, w Krakowie kościele świętego Andrzeja została ufundowana szopka bożonarodzeniowa. Figurki małego Jezusa Chrystusa, Najświętszej Marii Panny i świętego Józefa,  zachowały się do dnia dzisiejszego. Dzieło to kontynuowali franciszkanie i dominikanie. Cesarz austryjacki Józef II zakazał prezentacji przedstawień szopki w kościołach i od tej pory zaczęły się pojawiać w domach prywatnych.
Na terenie naszego dekanatu iłżeckiego szopki były wykonywane przez miejscowych artystów parafialnych z różnych materiałów i przyozdabiane były przez miejscowe gospodynie według ich pomysłów. Najstarsza z zachowanych obecnie szopek znajdowała się w Krzyżanowicach, gipsowe figurki ręcznie malowane, ufundowali parafianie przed 60 laty. Mocno zniszczone otrzymały je Warsztaty Terapii Zajęciowej w Jedlance Starej. Po odnowieniu będą im służyły w edukacji religijnej. W 2011 roku parafianie ufundowali nową szopkę i duże 60 centymetrowe figury wraz z nowymi dekoracjami.

Każda szopka bożonarodzeniowa jest żywym i barwnym przypomnieniem dorosłym i dzieciom narodzin Syna Bożego, Jezusa Chrystusa, który stał się człowiekiem dla naszego zbawienia.

Pamiętajmy  o tym!