Firmy chcą więcej pieniędzy za budowę dróg. W ostatni czwartek wyszło na jaw, że o co najmniej 38 mln zł droższa, niż planowano, będzie 7-kilometrowa obwodnica Iłży. To trasa w ciągu drogi krajowej nr 9, mająca przyspieszyć podróż pomiędzy Radomiem a Rzeszowem. Najniższa oferta złożona w przetargu na jej budowę złożona przez Intercor z Zawiercia wyniosła 185 mln zł. Tymczasem GDDKiA planowała przeznaczyć na inwestycję maksymalnie 147 mln. A pozostałe siedem ofert złożonych przez uczestników postępowania było znacznie droższych.

Najwyższą, o ponad połowę droższą od kosztorysu, zaproponowało konsorcjum firm PBDiM z Mińska Mazowieckiego i PRD w Zwoleniu – 232 mln zł. – Teraz oferty są badane pod względem zgodności z wymaganiami, a następnie podejmowane będą decyzje dotyczące finansowania inwestycji – zapowiada Małgorzata Tarnowska z mazowieckiego oddziału GDDKiA.

W miniony piątek okazało się, że o 30 mln zł podrożeje także budowa niespełna 10-kilometrowego odcinka ważnej dla Śląska trasy ekspresowej S1 pomiędzy lotniskiem w Pyrzowicach a węzłem drogowym w Podwarpiu. Oferty w drugim już przetargu złożyło 16 firm: najtańsza warta jest nieco ponad 107 mln zł.

REZYGNUJĄ Z UMÓW

Pierwszy przetarg jeszcze w ub. roku zakończył się wygraną konsorcjum Mostostalu Warszawa i hiszpańskiej firmy Acciona Construccion, które zaoferowało wybudowanie odcinka za 76,8 mln zł. Dla inwestora oferta była wyjątkowo korzystna, bo rezerwował przeszło dwa razy tyle – 161 mln zł. Jednak w styczniu zwycięskie konsorcjum odmówiło podpisania umowy. Powodem – jak twierdzono – miały być kłopoty z wykonawcami. GDDKiA liczyła na podpisanie kontraktu z którymś z kolejnych uczestników postępowania. Ale firmy biorące w nim udział nie wyraziły zainteresowania. Doszły do wniosku, że przedsięwzięcie może się nie opłacać. W rezultacie przetarg został unieważniony i rozpisano nowy.

W ubiegłym miesiącu pojawiły się podobne problemy z budową odcinka drogi ekspresowej S61 Via Baltica pomiędzy Łomżą Zachód a węzłem Kolno. To główny fragment planowanej obwodnicy Łomży. Przetarg jeszcze w grudniu 2017 r. wygrała włoska firma Impresa Pizzarotti, proponując zrealizowanie inwestycji za niespełna 443 mln zł. To o przeszło połowę mniej, niż zakładał kosztorys inwestorski dopuszczający kwotę 963,5 mln zł. Jej oferta uznana została za najkorzystniejszą także po złożeniu odwołania przez innego uczestnika postępowania, w którym łącznie startowało 11 firm. Tymczasem cztery tygodnie temu białostocki oddział GDDKiA oraz Krajowa Izba Odwoławcza niespodziewanie poinformowały, że Włosi chcą, by ich oferta została odrzucona. Nie są już bowiem zainteresowani podpisaniem umowy.

Przybywa przetargów, w których najniższe oferty wykonawców przekraczają kosztorys inwestora o kilkadziesiąt milionów złotych. Zaczęły się pojawiać również przypadki, że wygrani odstępują od podpisania umowy. Przez wzrost kosztów w czasie trwania procedury przetargowej budowa przestaje się opłacać. Co prawda Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) wciąż podpisuje umowy, na których sporo oszczędza, gdy wykonawcy, walcząc o kontrakt, znacznie obniżają ceny. Ale skala oszczędności szybko się kurczy.

BĘDZIE CORAZ DROŻEJ

Jeszcze w 2016 r. w przypadku kontraktów na budowę dróg ekspresowych było to 2,6 mld zł. To ponad jedna czwarta planowanych kosztów inwestorskich. Ale w roku ubiegłym oszczędności zmalały do 1,6 mld zł (23 proc. tego, co zaplanowała GDDKiA). W tym roku wynoszą już tylko 944 mln zł, co stanowi niespełna jedną piątą łącznych kwot ustalonych wcześniej przez zamawiającego. – W przyszłych przetargach będzie coraz więcej takich, gdzie żaden z wykonawców nie zmieści się w budżecie – ostrzega Adrian Furgalski, wiceprezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.

Zdaniem Jana Krynickiego, rzecznika GDDKiA, rynek ustabilizował się na tyle, że wykonawcy przestają walczyć zaniżaniem cen. – Według naszych obserwacji firmy zaczęły nastawiać się na większe marże. Przedstawiając wyższe oferty, zostawiają sobie margines bezpieczeństwa na wypadek wzrostu kosztów – twierdzi Krynicki. Te ostatnie rosną jednak coraz szybciej. Według GDDKiA w ub. roku dla 66 przetargów, w których otwarto oferty, w dziesięciu przekroczono kosztorysy. W tym roku problemów przybędzie, bo nadchodzi kumulacja inwestycji w wartym 135 mld zł programie budowy dróg.

BRAKUJE PRACOWNIKÓW

Już teraz na budowach brakuje ponad 100 tys. pracowników. – A idealnie byłoby, gdyby zatrudnienie wzrosło o 150 tys. – twierdzi Jan Styliński, prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa. Do tego rosną koszty materiałów budowlanych. W ostatnich kilkunastu miesiącach asfalt podrożał o blisko jedną trzecią, kruszywa o 20 proc., beton o 14 proc. W marcu po otwarciu ofert na węzeł drogowy na autostradzie A4 pomiędzy Krakowem a Tarnowem najtańsza oferta przebiła 28-milionowy kosztorys inwestycji o prawie połowę, najwyższa była niemal dwukrotnie droższa.

Z tego powodu problemy będą miały zwłaszcza firmy realizujące kontrakty, na które przetargi rozpoczęto dwa lata temu. – Jednym z głównych problemów, z jakimi zmagają się firmy na budowie dróg, są przeciągające się procedury przetargowe – podkreśla Jarosław Wielopolski, prezes Multiconsult Polska. Receptą na wzrost kosztów byłaby w takich sytuacjach waloryzacja umów. Analizę w tej sprawie zleciły w marcu organizacje branżowe: Railway Business Forum, Izba Gospodarcza Transportu Lądowego oraz Polski Związek Pracodawców Budownictwa. – Już wiemy, że nie da się tego zrobić – mówi Furgalski.

OPINIA

Barbara Dzieciuchowicz, prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa

Tematem wzrostu kosztów jako organizacja stale się zajmujemy. W środę będzie o nim rozmawiać Rada Ekspertów ds. optymalizacji procesu realizacji inwestycji drogowych działająca przy Ministerstwie Infrastruktury. Sytuacja jest prawnie skomplikowana, nie będzie możliwości zmiany zasad waloryzacji już podpisanych umów. Wystąpiliśmy do GUS o zmianę metody badawczej dotyczącej wzrostu cen robót drogowych, pracujemy też nad wzorcem roszczenia, jakie firmy mogłyby składać z tytułu wzrostu kosztów.